Badania chemiczno -rolnicze w Polsce mają już prawie 150 -letnią tradycję.
W okresie międzywojennym na terenie kraju działały placówki o zbliżonym charakterze do obecnie funkcjonujących .
Zasadniczy przełom nastąpił w 1954 roku, kiedy to powołano do działania Stacje Chemiczno-Rolnicze we wszystkich 17 działających województwach. Objęły one swoją obsługą teren całego kraju, a ich potencjał badawczy sprawił, że badania agrochemiczne w Polsce stały się powszechne.
Aktualnie Stacje jako jednostki budżetowe Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi realizują pełen zakres badań agrochemicznych pomagających rozwiązać producentom rolnym problemy związane z racjonalnym nawożeniem.
Do zadań Stacji należy:
– wykonywanie analiz gleb, roślin, płodów rolnych i leśnych,
– doradztwo w sprawach nawożenia,
– wykonywanie badań i ocena jakości nawozów,
– wykonywanie ekspertyz i wydawanie opinii dotyczących prawidłowego zastosowania
nawozów,
– prowadzenie działalności szkoleniowej i informacyjnej w tym zakresie.
( Dz. U. Nr 89 poz. 991 z 24 października .2000 r.)
Stacja Chemiczno-Rolnicza Oddział w Gorzowie Wlkp. rozpoczęła swoją działalność
w 1952 roku przy ul.Teatralnej 25 a , a od sierpnia 2000 roku działa w nowej siedzibie
– przy ul.Św.Jerzego 26 w Gorzowie Wlkp.
W Stacji zatrudnionych jest obecnie 25 pracowników w tym 7 specjalistów działających bezpośrednio w terenie. Większość pracowników posiada wyższe wykształcenie oraz duże doświadczenie zawodowe.
Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wlkp. bada rocznie ok. 25 tyś. próbek gleb określając odczyn, zawartość przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu. Na podstawie uzyskanych wyników wydaje zalecenia nawozowe.
Właściwe wykorzystanie wyników badań przez producentów rolnych zapobiega degradacji gleb na skutek ich wyczerpania ze składników mineralnych oraz chroni agrosystemy przed wprowadzeniem nadmiernej ilości nawozów powodujących skażenie środowiska.
Ponadto, istotnym aspektem tych badań jest zwiększenie opłacalności produkcji rolnej.
W prowadzonym przez stacje doradztwie nawozowym obok wyników badania gleb, wykorzystywane są również badania materiału roślinnego – zależnie od zalecenia producenta rolnego wykonywana jest analiza składu chemicznego ( makro- i mikroelementów).
Wykorzystanie wyników tych badań pozwala na szybkie i efektywne uzupełnienie stwierdzonych niedoborów jeszcze w okresie wegetacji.
Stacja chemiczno-rolnicza zajmuje się również oceną jakości nawozów i wapna.
Próbki nawozów mineralnych i wapna pobierane sa przez upoważnionych pracowników
i analizowane w laboratorium stacji.
W przypadku stwierdzenia, że badane nawozy nie spełniają wymagań norm , stacja chemiczno
-rolnicza przekazuje niezwłocznie informacje do jednostki kontrolnej celem podjęcia działań interwencyjnych.
W ostatnich latach ,obok wykonywanych dotychczasowych badań Stacje podjęły nowe zadania wynikające z aktualnych potrzeb rolnictwa.
W latach 1992 – 1998 na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi stacje chemiczno-rolnicze pod nadzorem Instytutu Nawożenia i Gleboznawstwa rozpoczęły badania mające na celu rozpoznanie właściwości fizyko- chemicznych gleb użytków rolnych w Polsce oraz zawartości w nich metali ciężkich ( kadmu, miedzi, niklu, ołowiu, cynku ) i siarki oraz składu chemicznego płodów rolnych. Badania te objęły teren całego kraju.
Uzyskane wyniki badań wskazują, że zdecydowana większość gleb w Polsce nie jest zanieczyszczona i pozwala na produkcję żywności o wysokiej jakości.
Obecnie nowymi zadaniami stacji chemiczno-rolniczych są realizowane badania monitoringowe zawartości azotu mineralnego w glebach ornych oraz monitoring stanu żyzności gleb i składu chemicznego wód gruntowych.
W ramach monitoringu azotu mineralnego analizowane jest corocznie 30000 próbek glebowych, pobieranych w stałych punktach kontrolnych rozmieszczonych na terenie całego kraju.
Uzyskane wyniki badań pozwoliły na opracowanie przez Instytut Nawożenia i Gleboznawstwa oceny zawartości azotu mineralnego w glebach ornych w układzie przestrzennym, uściślenie zaleceń dotyczących pierwszej dawki azotu oraz podjęcie prób dla określenia bezpiecznej ekologicznie zawartości azotu mineralnego w glebie po zbiorach roślin.
Monitoring stanu żyzności gleb i składu chemicznego wód gruntowych prowadzony jest w wytypowanych na terenie całego kraju gospodarstw rolnych.
W wyznaczonych 3400 stałych punktach kontrolnych pobierane sa corocznie do analizy próbki gleb i wody gruntowej.
Prowadzone badania umożliwią śledzenie zmian zasobności gleb w makro- i mikroelementy w układzie przestrzennym i dynamicznym oraz pozwalają na ocenę składu chemicznego wód gruntowych i określenie ewentualnych źródeł ich zanieczyszczenia.
W ostatnich trzech latach zwiększył się znacznie rozmiar zakresu badań wykonywanych przez stacje chemiczno-rolnicze dla potrzeb gospodarstw prowadzących produkcję metodami ekologicznymi.
Badania te obejmują zarówno analizę gleb, w tym głównie oznaczenie metali ciężkich, jak również analizę produkowanych w tych gospodarstwach płodów rolnych dla oceny ich jakości konsumpcyjnej.
Od 2000 roku stacje chemiczno-rolnicze włączone zostały przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w system rozliczania dotacji przeznaczonych na dofinansowanie nawozów wapniowych.
Dla zapewnienia jak najbardziej racjonalnego wykorzystania tych dotacji stacje chemiczno-rolnicze są zobowiązane do ustalania faktycznych potrzeb wapnowania, sprawdzania
dokumentacji będącej podstawą przyznania dotacji oraz wypłaty tych dotacji podmiotom produkującym nawozy wapniowe.
Wieloletnie doświadczenie w wykonywaniu badań chemiczno-rolniczych i stosowany system kontroli jakości zapewniają uzyskiwanie wiarygodnych wyników, oraz obecny stan organizacyjny stacji chemiczno-rolniczych polegający na bezpośrednim podporządkowaniu Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi gwarantuje właściwą obsługę agrochemiczną rolnictwa dzięki możliwości dostosowania zakresu zadań wykonywanych przez te jednostki do zmieniających się wymogów rolnictwa.
mgr inż. Barbara Kończak -Konarkowska